Trong hành trình hướng tới ngành dệt may xanh và bền vững, bông đang khẳng định vị thế của mình như một loại sợi tự nhiên thân thiện với môi trường, có khả năng phân hủy sinh học và ủ phân – giúp giảm thiểu rác thải dệt may và đóng góp vào nền kinh tế tuần hoàn.
Từ thiên nhiên – trở về thiên nhiên
Được nuôi trồng từ ánh nắng, đất và nước, bông là loại cây trồng có khả năng chịu hạn, tiêu thụ ít nước và hoàn toàn không tạo ra vi nhựa như các loại sợi tổng hợp. Khi hết vòng đời, xơ bông có thể phân hủy sinh học trong nước, nước thải và đất, quay trở lại Trái Đất như một phần của chu trình tự nhiên.
Chất thải bông còn có thể được tái chế thành năng lượng sinh học, nhiên liệu sinh học, than sinh học hoặc được ủ thành phân hữu cơ giàu dinh dưỡng – hoàn tất vòng đời tuần hoàn chỉ trong chưa đầy 90 ngày.
Ủ phân – giải pháp bền vững cho bông khi hết vòng đời
Ủ phân là quá trình biến đổi vật liệu hữu cơ, như vải hoặc quần áo bằng bông, thành phân bón tự nhiên có ích cho đất. Theo Hướng dẫn Xanh của Ủy ban Thương mại Liên bang Hoa Kỳ (FTC), để một sản phẩm được công nhận là có thể ủ phân, nó phải phân hủy hoàn toàn trong điều kiện xác định, không để lại chất độc hại và có thể sử dụng làm phân bón.
Nghiên cứu của Đại học Cornell (2010) cho thấy, vải bông mất đến 77% trọng lượng chỉ sau 90 ngày ủ, trong khi polyester hầu như không phân hủy. Một nghiên cứu khác năm 2023 tiếp tục chứng minh rằng bông trong quần jean bắt đầu phân rã chỉ sau 1 tháng – minh chứng rõ nét cho khả năng tái sinh tự nhiên của loại sợi này.
Giải pháp giảm rác thải và phát thải khí nhà kính
Tại Hoa Kỳ, rác thải dệt may chiếm gần 6% tổng lượng rác sinh hoạt, phần lớn đến từ sợi tổng hợp không phân hủy. Khi bị chôn lấp, các vật liệu hữu cơ thường phân hủy yếm khí, tạo ra khí methane (CH₄) – một loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh gấp 84 lần CO₂ trong 20 năm. Việc ủ phân bông thay vì chôn lấp không chỉ giúp giảm lượng rác thải mà còn giảm phát thải methane, cải thiện độ phì nhiêu của đất và đóng góp thiết thực vào mục tiêu giảm phát thải của ngành dệt may.
Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến tính bền vững
Theo khảo sát của Cotton Incorporated, 58% người tiêu dùng toàn cầu xem yếu tố bền vững là tiêu chí quan trọng khi mua sắm quần áo. Khả năng phân hủy sinh học và ủ phân của bông đang trở thành lợi thế cạnh tranh cho các thương hiệu dệt may, đồng thời giúp doanh nghiệp củng cố hình ảnh “xanh” trong mắt người tiêu dùng.
Kết luận
Khả năng phân hủy sinh học và ủ phân của bông mở ra hướng đi mới cho ngành dệt may Việt Nam trong lộ trình phát triển bền vững. Tận dụng tiềm năng này không chỉ giúp giảm rác thải, giảm phát thải khí nhà kính, mà còn góp phần xây dựng chuỗi cung ứng tuần hoàn – thân thiện với môi trường, đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao của thị trường toàn cầu.
