Thương mại xanh với Hiệp định UKVFTA: Cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam

Cơ hội chuyển dịch lợi thế so sánh từ thương mại xanh

Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland (UKVFTA), ngoài lộ trình cắt giảm thuế quan sâu rộng, một mặt tạo lợi thế rõ ràng cho nhiều sản phẩm có thế mạnh của hai nước thâm nhập thị trường của nhau. Với Việt Nam là các ngành hàng như: điện thoại, máy móc, dệt may, giày dép, thủy sản, đồ gỗ, sắt thép, cà phê, hạt điều …; với Vương quốc Anh, đó là lĩnh vực máy móc, dược phẩm, hóa chất, nguyên phụ liệu da giày, ô tô cũng như các lĩnh vực dịch vụ như tài chính, vận tải, bán lẻ….

Mặt khác, với các cam kết liên quan đến phát triển bền vững, Hiệp định còn là khuôn khổ quan trọng cho các hoạt động hợp tác về thương mại xanh và công bằng, xu thế phát triển quan trọng trên toàn cầu nhằm đáp ứng yêu cầu về phát triển bền vững.

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An nhấn mạnh phát triển xanh đang là xu hướng phát triển quan trọng trên toàn cầu nhằm đáp ứng yêu cầu về phát triển bền vững. Việt Nam đang trong quá trình chuyển đổi để thực hiện những cam kết quốc tế về phát triển bền vững, tiết kiệm năng lượng và cam kết về khí hậu.

Bên cạnh đổi mới công nghệ, chuyển đổi số và đa dạng hóa chuỗi cung ứng, tập trung phát triển các ngành công nghiệp nền tảng nhằm nâng cao nội lực nền kinh tế, tăng năng lực cạnh tranh, hiệu quả sản xuất; các ngành công nghiệp Việt Nam cũng đang có sự chuyển dịch chiến lược trong sản xuất, tăng hiệu suất sử dụng năng lượng để thúc đẩy phát triển bền vững, góp phần bảo vệ môi trường tốt hơn theo tinh thần Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị và cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26.

Thứ trưởng cho biết, để thực hiện hiệu quả những định hướng trên, Bộ Công Thương đã thông qua “Kế hoạch biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh của ngành Công Thương giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”. Trong Kế hoạch này, thương mại xanh là nội dung quan trọng. Đối với các doanh nghiệp, đây cũng là cơ hội để tạo ra hàng hóa và dịch vụ thân thiện với môi trường, là cơ hội để hàng hóa thích ứng với các tiêu chuẩn ngày càng cao liên quan đến bảo vệ môi trường và chống biến đổi khí hậu.

"Quá trình để đạt mục tiêu về trung hòa các bon sẽ làm chuyển dịch lợi thế so sánh xuất khẩu từ các lĩnh vực thâm dụng nhiều lao động và năng lượng sang các lĩnh vực áp dụng kỹ thuật tiên tiến hơn, xanh hơn. Đây là nhận thức rất quan trọng, các doanh nghiệp phải hiểu rõ vấn đề này", Thứ trưởng Đặng Hoàng An nhấn mạnh. 

Nhiều hỗ trợ đẩy nhanh quá trình chuyển đổi xanh

Đồng tình với phát biểu của Thứ trưởng Đặng Hoàng An, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Vương quốc Anh tại Việt Nam Iain Frew cho rằng các nhà đầu tư nước ngoài, bao gồm cả nhà đầu tư Anh, đang ngày càng quan tâm hơn đối với vấn đề môi trường và khí hậu. Mặt khác, Việt Nam rất dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu với hơn 3.000 km bờ biển. Do vậy, phía Vương quốc Anh rất vui mừng khi Việt Nam đang trở thành quốc gia dẫn đầu trong khu vực hướng tới bền vững, với các cam kết đầy tham vọng của Chính phủ tại Hội nghị COP26 nhằm đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh phần nào thể hiện được những cam kết mạnh mẽ này của Chính phủ Việt Nam.

Mới đây nhất, vào tháng 12/2022, trong chuyến thăm chính thức của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tới Bỉ và dự Hội nghị cấp cao EU-ASEAN, Việt Nam đã cùng Nhóm các Đối tác Quốc tế  trong đó có Vương quốc Anh đưa ra Tuyên bố chính trị về việc thiết lập Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng (JETP), qua đó sẽ huy động 15,5 tỷ USD để đưa ra nhiều hỗ trợ kỹ thuật và tài chính, qua đó đẩy nhanh qua trình chuyển đổi năng lượng xanh của Việt Nam.

"Trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, chúng tôi muốn khuyến khích doanh nghiệp Vương quốc Anh hợp tác với các đối tác Việt Nam để chia sẻ kiến thức, kỹ thuật về điện gió, điện mặt trời, tiết kiệm năng lượng... Đây cũng tiếp tục là một trong những trụ cột trong quan hệ hợp tác giữa Vương quốc Anh và Việt Nam", Đại sứ Iain Frew cho biết.

Trong khuôn khổ Hội thảo, các diễn giả, chuyên gia đến từ Bộ Công Thương và Đại sứ quán Vương quốc Anh đã chia sẻ, cung cấp thông tin cụ thể hơn về cam kết có liên quan trong Hiệp định UKVFTA; chính sách thương mại xanh và công bằng của Anh trong bối cảnh phát triển xanh đang là xu hướng phát triển quan trọng trên toàn cầu nhằm đáp ứng yêu cầu về phát triển bền vững, chống biến đổi khí hậu.

Tại phiên thảo luận của Hội thảo, các chuyên gia đã trao đổi về những thuận lợi, khó khăn của các doanh nghiệp Việt Nam khi thích ứng với thương mại xanh; đồng thời giải đáp nhiều câu hỏi liên quan đến các cách thức chuyển dịch sang nền thương mại xanh, bền vững; các tiêu chuẩn và lưu ý về “tiêu chí xanh” đối với hàng xuất khẩu vào thị trường Anh, cũng như hợp tác về năng lượng tái tạo...

Theo ông Nguyễn Cảnh Cường, Tham tán thương mại Việt Nam tại Vương quốc Anh, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ có những cơ hội mới trong thương mại xanh với Vương quốc Anh.

Cơ hội thứ nhất là triển vọng xuất khẩu các sản phẩm sắt thép sản xuất theo công nghệ phi các bon hóa. Vương quốc Anh là một trong những nước đi đầu và thúc đẩy chuyển đổi sản xuất thép theo công nghệ phi các bon hóa và các doanh nghiệp sản xuất thép của Việt Nam cũng đang được hưởng lợi từ chương trình phi các bon hóa trong khuôn khổ hợp tác giữa Vương quốc Anh và các nước ASEAN để thúc đẩy sản xuất thép ít sử dụng năng lượng và giảm thiểu phát thải.

Cơ hội thứ hai là cơ hội xuất khẩu các sản phẩm gia dụng và thiết bị sử dụng tiết kiệm điện như: tủ đá, máy giặt, bóng đèn...

Thứ ba là cơ hội xuất khẩu các sản phẩm thân thiện với môi trường, sản phẩm làm từ vật liệu tự nhiên như các sản phẩm làm từ tre, nứa, sản phẩm cách nhiệt làm từ vật liệu tái chế… đang có nhu cầu sử dụng lớn trong ngành xây dựng Vương quốc Anh.

Thứ tư là cơ hội xuất khẩu các thực phẩm hữu cơ được canh tác theo hướng không dùng thuốc trừ sâu hay hóa chất mà người tiêu dùng Anh đang có nhu cầu cao trong khi doanh nghiệp Việt Nam có thể đáp ứng được.

Ngược lại, doanh nghiệp Anh cũng có nhiều cơ hội hợp tác với doanh nghiệp Việt Nam ở những lĩnh vực thế mạnh của Anh như: Năng lượng tái tạo, bao gồm điện gió, điện mặt trời; nông nghiệp bền vững; xử lý ô nhiễm môi trường, đặc biệt trong vấn đề xử lý ô nhiễm môi trường do rác thải nhựa; tài chính xanh...

Với động lực từ Hiệp định UKVFTA chính thức có hiệu lực từ 01/05/2021, thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Vương quốc Anh tiếp tục ghi nhận tăng tưởng khả quan. Năm 2022, tổng kim ngạch thương mại hai chiều tăng 3,3%; trong đó, nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam có sự tăng trưởng tốt như: cà phê (tăng 61%); đá quý, kim loại quý và sản phẩm (tăng 56%); đồ chơi, dụng cụ thể thao và bộ phận (tăng 59%); giày dép các loại (tăng 40%); hàng dệt may (tăng 36%); dây điện và dây cáp điện (tăng 30%); sản phẩm điện tử và linh kiện (tăng 28%); máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác (tăng 37%)... Ngoài ra, điện thoại các loại và linh kiện vẫn đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD.

Ở chiều ngược lại, một số sản phẩm xuất khẩu hàng hóa có thế mạnh của Anh quốc tiếp tục đạt kim ngạch lớn như: dược phẩm (81,9 triệu USD); máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác (184 triệu USD); ô tô nguyên chiếc các loại (28,5%); cũng như nhiều ngành hàng có tốc độ tăng trưởng ổn định như: sản phẩm hóa chất (tăng 3,5%), sản phẩm từ chất dẻo (tăng 28,3%), thủy sản (23,8%)…

Lợi thế của việc thực thi Hiệp định UKVFTA trong bối cảnh nhiều quốc gia chưa có FTA với Vương quốc Anh cũng góp phần giúp Việt Nam đón đầu làn sóng chuyển dịch đầu tư của Vương quốc Anh do xu thế phát triển xanh và bền vững. Vương quốc Anh hiện có 507 dự án với tổng số vốn đăng ký đạt gần 4,2 tỷ USD. Riêng trong năm 2022, đã có 53 dự án đăng ký mới với số vốn đăng ký 134,66 triệu USD từ nhà đầu tư Anh tại thị trường Việt Nam. Với kết quả này, Vương quốc Anh đang là đối tác lớn thứ 15 trong số 141 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư tại Việt Nam, tập trung vào các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, tài chính, ngân hàng, dầu mỏ.